Pijn is een ervaring die algemeen bekend is. Of het nu gaat om een korte, scherpe pijn na het stoten van je scheenbeen of een zeurende, chronische pijn die maar niet weggaat. Pijn beïnvloedt ons leven op allerlei manieren. Voor veel mensen die bij een fysiotherapeut aankloppen, speelt pijn een grote rol in de hulpvraag. In deze blog komt meer informatie naar voren over het complexe fenomeen pijn: Wat is pijn precies? Waar komt het vandaan? En zit het tussen je oren?
Over pijn zijn al hele boekenkasten volgeschreven, en dat is niet zonder reden. Pijn is namelijk veel meer dan alleen een fysieke sensatie. Het is een ingewikkelde combinatie van verschillende dingen die soms moeilijk te verklaren zijn. Hoewel er vaak gedacht wordt dat pijn altijd een directe reactie is op een fysieke oorzaak, zoals een verwonding of ontsteking, ligt het vaak een stuk ingewikkelder. De International Association for the Study of Pain (IASP) omschrijft pijn als: “Een onaangename sensorische en emotionele ervaring die geassocieerd is met actuele of potentiële weefselbeschadiging, of beschreven wordt in termen van zo’n beschadiging”. Dit kan worden vertaald als: “Pijn is een vervelende ervaring, zowel lichamelijk als emotioneel. Deze ervaring kan ontstaan door echte of mogelijke schade aan het lichaam. Het kan voelen alsof er iets beschadigd is, zelfs als dat niet het geval is.”
Pijn kan acuut zijn, zoals bij een plotselinge blessure, of chronisch, waarbij de pijn blijft hangen zonder een duidelijke lichamelijke oorzaak. Daarnaast zijn er verschillende soorten pijn, zoals:
Misschien heb je het weleens gehoord: ‘Die pijn zit gewoon tussen je oren’. Dat kan best confronterend of zelfs frustrerend klinken. ‘Ik bent toch niet gek?’ zal je misschien denken als een arts je vertelt dat de pijn zich in je hoofd afspeelt. Dat is een logische reactie, want je bent zeker niet gek, maar de arts heeft wel gelijk.
Het antwoord is dus zowel ja als nee. Ja, omdat je hersenen altijd de uiteindelijke beslissing nemen over wat je voelt, inclusief pijn. Nee, omdat dit absoluut niet betekent dat je de pijn verzint of dat het ‘allemaal tussen je oren’ zit (in de zin dat het niet echt is). Pijn is altijd echt, of de oorzaak nu fysiek of mentaal is.
Een van de meest treffende voorbeelden van hoe pijn tussen je oren kan zitten, is misschien wel fantoompijn. Dit is pijn die iemand voelt in een lichaamsdeel dat er niet meer is. Bijvoorbeeld iemand die een been heeft moeten laten amputeren, maar nog steeds pijn voelt in de tenen van dat ontbrekende been.
Hoe kan dat? Je hersenen hebben een soort plattegrond van je hele lichaam. Ook als een lichaamsdeel geamputeerd is, blijft de ‘kaart’ in je brein aanwezig en kan het lichaam signalen blijven sturen. Pijn komt dus niet alleen door schade, maar ook doordat je centrale zenuwstelsel en hersenen signalen afgeven.
Dit laat zien hoe krachtig je hersenen zijn bij het bepalen van wat je voelt. Het betekent echter niet dat de pijn ingebeeld is. De pijn is echt, de ervaring is echt, maar de oorsprong zit in je brein in plaats van in je lichaam.
Bij chronische pijn blijft het brein pijnsignalen sturen, zelfs als er geen directe weefselschade meer is. Het pijnsysteem staat dan als het ware ’te scherp afgesteld’.
Voorbeeld: Heb je ooit een blessure gehad aan je rug? Misschien was die blessure allang genezen, maar bleef je nog steeds pijn voelen bij elke stap. Dit komt doordat je hersenen gewend zijn geraakt aan het versturen van pijnsignalen. Ze blijven als het ware in de ‘beschermmodus’ staan, ook als dat niet meer nodig is.
Dit fenomeen heet sensitisatie, waarbij het pijnsysteem overgevoelig is geworden. Je hersenen interpreteren normale prikkels, zoals aanraking of lichte beweging, als pijn. Dit verklaart waarom mensen met chronische pijn soms pijn ervaren bij activiteiten die voor anderen geen enkel probleem vormen.
Er zijn verschillende manieren om je brein en lichaam te ondersteunen bij het verminderen van pijn:
Het kan lastig zijn om te bepalen wanneer pijn ‘normaal’ is en wanneer het tijd is om professionele hulp in te schakelen. Pijn kan soms vanzelf overgaan, maar er zijn ook momenten waarop het verstandig is om een fysiotherapeut of arts te raadplegen.
Blijft je pijn langer dan enkele weken aanhouden? Of wordt de pijn juist erger, ondanks rust en zelfzorg? Dan is het slim om een professional om advies te vragen. Een fysiotherapeut kan je helpen om de oorzaak van de pijn te achterhalen en samen met jou een persoonlijk behandelplan opstellen.
Heb jij al langer last van pijn en weet je niet waar het vandaan komt? Onze fysiotherapeuten helpen je graag verder. Neem vandaag nog contact met ons op en ontdek hoe wij jou kunnen helpen om de regie over je pijn terug te krijgen!
Melzack, R. (2001). Pain and the neuromatrix in the brain. Journal of Dental Education, 65(12), 1378-1382. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11780656
Moseley, G. L. (2007). Reconceptualising pain according to modern pain science. Physical Therapy Reviews, 12(3), 169-178. https://doi.org/10.1179/108331907X223010
Perl, E. R. (2007). Ideas about pain, a historical view. Nature Reviews Neuroscience, 8(1), 71-80. https://doi.org/10.1038/nrn2042
